Davtak Kertog ( Armenian Դավթակ Քերթող) - Armenian lyric poet of the 7th century [1] [2] [3] .
In the work of the historian of the X century Movses Kagankatvatsi “ The history of the country of Aluank ” there are indications that Davtak Kertog arrived [4] in Agvania and stayed at the royal court of the Agwan prince Dzhevanshir (630-670). As Kagankatvatsi writes, “ Many days ago, he arrived at the court and was there ” [5] . The elegy of Davtak Kertog “Crying upon the death of the Grand Duke Jivanshir” was written by the Armenian poetic metric - this is an acrostic of 36 lines by the number of letters in the Armenian alphabet . The work is placed in the aforementioned work Kagankatvatsi and is the first secular poetic work of ancient Armenian literature [6] . The style of this work testifies to the acquaintance of Davtak Kertog with Greek art. The first two verses of the eighth stanza of “Crying” are the literal paraphrase of verse 5 of the ancient Armenian translation of the 18th psalm of the Prophet David.
Works
| «Ի մահն Ջուանշիրի մեծի իշխանին» [7] | "Crying to the death of the Grand Duke Jivanshire" [8] |
|---|---|
| Ստուածային բանին արուեստաւոր ոգի, Րինեա՛ իմաստիւ զտխրական երգմունս, Սգալի ձայնիւ անդադար ողբասցուք Վերայ նդակ կորստեանս մերոյ | O spirit of the art of the Divine Word, Sochiny is now sad elegy, To voice sorrowful and trembling To mourn incessantly our grievous loss. |
| Եկումն մեծ, որ եղեւ երեւելից աշխարհիս, Աղաղակ կործանման հնչեաց ընդ երկիր. Եւ ազինք լուիցեն զբարբառս իմ Երկրածինքս ամենայն ողբասցեն ընդ իս։ | The great ruin happened in the country of Eastern, And the roar of destruction echoed throughout the land, Let nations and tribes hear my voice And all the men of the earth grieve with me. |
| Լորեցաւ վէմն կենդանի եւ ր, Պարիսպն ամրութեան խորտակեցաւ. Արակն անաւոր տապալեցաւ. Ցանկն շինութեան խրամատեալ քակտեցաւ։ | Crushed mighty and living cliff, And the wall is impregnable ruined. Crushed reasonable tower. Fence structure destroyed to the ground. |
| Արձաւ ի դառնութիւն աղաղութիւն մեր, Դրունք հինից տեղասցին մեզ. Մեծասքանչ տէրութիւնն կործանեցաւ, Հրաշալի պետութեանն աւ ճառագայթ։ | Our peace turned into bitter cries, The robber hordes will besiege us now, For the glorious kingdom is destroyed, And the ray of wondrous power has now gone out. |
| Կին հասին ի վերայ եր անէծք, Որս կանխագոյն սպառնայր Եսայն արգարէն, Զաւուրս տօնի տէրունեան նշանին Արձուցին եզ ի սուգ եւ ի լալիւն դառնութեան։ | All those curses have come to us Which threatened the prophet Isaiah. On the feast day of the erection of the Cross of the Lord They cast us into grief and great grief. |
| Անգիւտ կորստեան փորեցին խորխորատ, Հհովիւն բարի ընկլուզեսցին նա. Ոգի մոլորութեան շնչեաց ի նոսա, Ի նանիր աքուցին զորոգայթն մահու։ | They dug a hopeless abyss of death To lord the good knock it The spirit of delusion killer drove. And insidiously concealed the trap of death. |
| Ր նստեալ որպէս զառիւծ ի մորւոջ, Լռեալ ՝ ի նմանէն արսէին թշնամիք. Եարք տոհմից եւ իշխանք ամենայն Րկիւղիւ եւ սիրով հնազանդէին նմա։ | He sat silently, like a lion in his lair, And in fear, numb, trembling enemies. And the princes and forefathers are all With trepidation and love obeyed him. |
| Նդ ամենայն երկիր ել համբաւ նորա, Ի ծագս աշխարհի ծաւալեցաւ անուն նորա. Զհնարիմաց զօրութիւն նորա եւ զհանճարեղ իմաստն Անդիսաւոր հնչմամբ գովեցին տիեզերք։ | His glory spread throughout the whole earth, His name flew to all corners of the world, The power of his mind and brilliant wisdom The whole universe solemnly glorified. |
| Ագաւորն Յունաց եւ անն հարաւոյ Ենչանօք խնդրէին տեսանել զտէրն. Յոգնամեծար ողջունիւ ընդունէին. Փառօք պսակեալ պատուէին մեծապէս։ | Emperor of Greece and king of the south country Were glad to behold the ruler [Aluanka]. He was welcomed with joyful greetings. Honors and glory crowned him. |
| Ամանեցին առժամայն արիքն մեր, Զաւզեղջ մոլորութիւնն յանդիմանեաց. Արկացուցաք զարարիչն գործովք մերովք, Մատնեաց ի կորուստ զնախագահ տէրութիւնն։ | But suddenly trouble struck. Relentless debauchery appeared before us. Angered the Creator with their wrongdoings And he betrayed the destruction of the ruler of the country. |
| Բաց մեկնեցան ի նմանէ պահապանքն, Օգնութիւնք վերնայինք հրաժարեցան նմանէ. Տէր հեռացաւ յաւուրն չարի Եթող զնա ի կոխան ժանտից։ | His keepers were gone. The heavenly forces left him, For the Lord retired on that black day Leaving his villain to trample. |
| Արեաց զաղեղն իւր բանսարկու թշնամին, Սրեաց որպէս զսուր զնենգիչ սիրոյն. Արաչար խոցոտմամբ հասոյց ի վերայ Րպէս յազգին ովաբու ի գիշերի սատակումն | The tempter-enemy pulled his string Sharpening your sword like a sword Cruelly wounded him at night As the tribe of Moab was exterminated. |
| Արդաւանող խորհրդովք տարեալ մեկուսի, Անողորմ խոցոտմամբ վիրաւորեաց զվեհազնն։ Րոխտ ր դու ի վերայ ազգաց տիեզերաց, Խորագոյն խոցէիր, որք զքեզ արթնացուցանէին. Իսկ արդ դարձաւ արփին յայլ ճանապարհ, Խիզախեցին ի վերայ ո որդիք ծառայիցդ։ | Insidiously taking to the side of the prince, He ruthlessly inflicted wound after wound. You were proud and honored among the tribes of the universe, And severely punished those who disturbed you, But the sun has changed its way, And the sons of your servants have risen up against you. |
| Նունդ չար, որ մեղաւ նմա Որդի անօրէնութեան, որ չարչարեաց զնա. Նիծիւք պարուրեալ գնասցէ ընդ երկիր, Կայենի երերմամբն արանեալ շրջեսցի։ | That evil birth that sinned him The son of iniquity who tortured him Shrouded in a curse, may he go through the world! To wander and wander to him, like Cain. |
| Ապեսցին աւիղք փախստեան նորա, Թռչունք երկնից ճախրեսցին ի վերայ նորա. Աւք ձորոց սլասցին ի նա, Գազանք վայրի սպասեսցեն նմա։ | Let there be trails of his escape The birds of prey circle over his head, Let the crows from the gorge rush after him, And the beasts of prey are waiting for him. |
| Ուրն Հերովդի առաքեսցի նմա, Ծնցին ի նմա որդունք եւ ունք. Եկէզ տոչորմունք բորբոքեալ ի նմա ՝ Երիցեն առժամայն զտիրասպան մարմին նորա։ | Let Herod's fire be sent to him, Let the terrible torments ignite in him, Yes, they will be born in it and the worms and midges And they eat the body of the murderer of their master. |
| Եռն որ ձգեցաւ ի սպանանել զտէրն, Ոտք, որ կոխեցին զհրաշագեղ պատկերն, Րկածին ախտիւն եռացմամբ զօսացեալ ՝ Արեսցին նա ցեցք չարակեղ խոցոտմամբ։ | The hand that rose to kill the lord, And his legs got his wondrous image, May they be leprous and withered, And the moth devouring and exuding it. |
| Օղեալ հանգիցէ ընդ հովանեաւ դժնկի Կորիւնք իժից մեղիցեն նմա. Ոյնք քարբից հեղցին զնովաւ, Սաստկագոյն ուռուցմամբ հերձցեն զնա։ | At rest lie down under the shade of thorns, The cubs of echidna let them sting. Basilisk venom may be infused into it And cracked terribly bloated body. |
| Րագ ճշմարիտ խաղաղութեան էր նա մեր Նաւապետ ցածուցիչ խռովութեան ալեաց, Նձն քաջին Ջուանշիրի, Ր զամենայն գերչաց փարատէր զյուզմունս։ | Was to us a lamp of the true world, He was a helmsman, conquering the frenzied waves, Our valiant [prince] Juansher, A pacifying anger of all captors. |
| Արգարտաշարք էին յեեալ բանք բերանոյ նորա, Մաքրափայլ կեանք վարուց նորին | Words of the wise poured out of his mouth like pearls And his life was pure and bright. |
| Առնէր քնոյ իբրեւ զկորիւն առիւծուց ՝ Եալ զայգուն յափշտակէր եւ զբլթակս ոչխարաց բաշխէր | Waking up from a dream like a lion cub in the morning And, grabbing, handed out pieces of meat of rams. |
| Իրհէր մարմին, այլ հոգւոյն արթնութեամբ Արէր կառս զԱրէսի ի մէջ աստեղացն, Աջութեամբ ՝ բերելով զուշիմութեան ծաղիկն | Body he was dozing, but vigilant soul Bravely led the chariot of Ares between the stars, Carrying [in his hands] a flower of wisdom. |
| Նորհք աստուածապաշտութեան Որդահոս շարժմամբ ի կայլակաց կողիցն Յիսուսի. Ոց ծովասարաս յհոգւոյն առակ եղեալ Անուշիցն արտահոսէր յախորժացն Ոտոտելեաց զհոտ անմահութեան։ | The gifts of faith were plentiful, like blood from jesus side And from his bosom, wide as the sea Immortal emanated fragrance as from the Holy Spirit. |
| Ղբք են ինձ արդեն ոչ հաւերժահարսիցն եւ տարմի ջայլեմանց. Յլ զորդւոցն համբարուց կոծ կսկծագին Զատեալ մնացելոցդ քաղաք մենացեալ։ | My wailings do not cry mermaids or ostriches, But the bitter cry of the Amberus on their cubs, According to you, left in the city he left. |
| Թուեսցին յամս ժամանակաց աւուրք դառնաբեր, Որում առթեցաւ մահ քո ցաւաբեր. Չարեօք չորասցի, որ զքեզ չարչարեացն | To exclude from time these bitter days, This day when your sad death has come. To dry up the one who tormented you. |
| Այծառ քո արփին ր մեզ լոյս անմուտ, Թէ զինչ գիշեր խաւար թխպահոծ Մարմին անլոյս զդէմ քո մեզ կալաւ ՝ Նփարատ ստուեր զքոյայնօքս արկեալ։ | You were a bright sun for us, unfading light; What a night now utter darkness! What impenetrable body has covered your face Throwing on us, your neighbors, unscattered shadow! |
| Ջ եռնում յիրաւի. ագնապեալ այրիմ, Նչ զաթոռ քո բարձրագահ ունայն եւ հայիմ։ | In flames, I burn in alarm, seeing Your high throne, devoid of you. |
| Ահ մխիթարութեան գնացք քո փակեաց, Վշտագին վիրօք աչք իմ Որեն յար զաղբիւրս արտասուաց։ | Your departure closed the path of consolation This is why my eyes pour streams of tears, Grief wounded, mourning for you. |
| Իրով քո այրին սիրելիք քոյին. Զսէր քո անմոռաց ն մտի ունին. , Թէ խունկ անուշութեան Ուրեալ լինէաք քո գերեզմանին։ | Your pets are burned with your love. And every one remembers your love; Oh, if it were possible for us, as incense for fragrant Scoop at your grave. |
| Երացաւ մեր թագ, վերացաւ աթոռ. Փառք վայելչութեան ընդ քեզ թաղեցաւ։ | Our crown is lost, the throne is broken, And the glory is marvelous buried with you. |
| Իբերական ծոցք Լիբանոս լերամբք Ագուրդ առնուին քեւ ի տես միակի Կամբ կալեալ զօձիսն հողմոյն հիւսիսոյ խնդրեն ՝ առ ոչ երեւելդ Ապարաւ Հոնաց զկոտրումն նռնենեաց առնեն։ | Tiberias Bay and the Mountains of Lebanon, What enjoyed your way [wondrous], [Now], merged into one eye, facing the north wind, Ask about you. But not you. And the Huns cut pomegranate trees with an ax. |
| Ամք թագաւորաց քեւ սուգ զգեցան. Ագաստք հարսանց խիստ փոշոտեցան։ | Many crowned heads dressed in mourning for your death. And the newlyweds' bed covered with dust. |
| Աւին եւ ցաւին եւ դառն արտասուեն, | All cry and weep, and bitter tears pour. |
| Ւծեալ տառապին, Երթ ձագամեռ հաւ յանապատ նստին | They dry up in the wilderness Like birds that have lost their chicks. |
| Ութան մերկանալ զայս փառք անարգեալ. Եւ զսնոտութիւն նորին նոր ուսեալ, Չունի երբեք ումեք աստ մնալ։ | Hurry to cast off the defiled glory, On your example, making sure again and again, That no one can stay in this world. |
| Աղցր ր զայլս ասել եւս եւ ւ հեծել, Այց քաղցրագոյն եւս ընդ քեզ մեռանել։ | I would like to say a lot more by suffering tirelessly But the sweetest thing is to rest with you. |
Notes
- ↑ Agop Jack Hacikyan, Gabriel Basmajian, Edward S. Franchuk. From the sixth to the eighteenth century . - Wayne State University Press, 2002. - T. II . - p . 94-99 .
- ↑ Davtak Kertog // Great Soviet Encyclopedia : [in 30 t.] / Ch. ed. A. M. Prokhorov . - 3rd ed. - M .: Soviet Encyclopedia, 1969-1978.
- ↑ v . Devrikyan. Davtak // Orthodox Encyclopedia . - M. , 2006. - T. 11 .
- ↑ The history of world literature . - M .: Science, 1984. - T. 2. - p. 296-299.
- ↑ Kagankatvatsi, II, XXXIV
- ↑ The Oxford History of Historical Writing: 400-1400 / Ed. Sarah Foot, Chase F. Robinson. - Oxford University Press , 2012. - T. 2. - p. 189 .:
It has been a great deal of effort to make a living out of it.
- Պատմութիւն ուանից աշխարհի, Հատոր Բ, Գլուխ ԼԵ
- ↑ “History of the Country of Aluank”, Book Two, Chapter XXXV